Leiderschap met gezag

Leiderschap speelt een cruciale rol in de vorming van succesvolle teams. Tien lessen uit mijn eigen praktijk hoe je ‘gezaghebbend’ leiderschap ontwikkelt. Het start allemaal met vertrouwen hebben in de groep én in jezelf. 

Met 16 jaar ervaring als directeur en ruim 30 jaar als leidinggevende, weet ik dat het managen van een high-performance team een intensieve job is. Het vereist nogal wat van je als manager. In eerste instantie draait het om te kunnen loslaten en vertrouwen te hebben in de groep. Waar de natuurlijke reflex van veel leidinggevenden is om te sturen en te controleren, is de ‘gezaghebbende’ leider in mijn ervaring juist iemand die vertrouwt op het proces en op de innovatieve kracht van het team als groep. Wie dat kan, zorgt ervoor dat jij en je team kunnen #werkenmetvertrouwen. 

Wat heb je als manager nog meer nodig om een ‘gezaghebbend’ en verbindend leider te worden? 

1. Creëer vrije speelruimte

De belangrijkste les is misschien wel dat te veel sturing verstikt. Als leidinggevende moet je daarom vrije speelruimte scheppen waarbinnen je medewerkers de autonomie hebben om hun werk naar eigen inzichten uit te voeren, zonder te vrezen voor represailles bij fouten. Laat mensen ook experimenteren met nieuwe procedures of werkmethodes die zelf hebben bedacht, en met oplossingen die ze zelf aandragen. Daarmee creëer je een bevlogen en innovatief team en betrokken medewerkers.

2. Zorg voor openheid en transparantie

Zorg voor een open communicatie over besluiten die je als leidinggevende neemt, de (strategische) doelen die je wilt vaststellen, maar ook over mogelijke kansen en bedreigingen voor de organisatie. Mensen willen graag weten wat er in de context van hun werk speelt en daarover meepraten en meedenken, dat zorgt voor betrokkenheid. Door ze mee te nemen in je overwegingen, betrek je je collega’s bij het beleid en geef je ze het vertrouwen dat je aan de knoppen zit.

3. Help waar mogelijk

Als leidinggevende zit je niet op een eiland. Gezag komt ook met dienstbaarheid aan de groep waarmee je werkt. Dat begint met een open deur van je kantoor als uitnodiging aan je teamleden om binnen te lopen als het nodig is. Je taak als leider is namelijk ook om je mensen te helpen hun taak te realiseren, hen te laten leren door ze te coachen, bij te staan als ze problemen hebben, en aan te moedigen om hun eigen grenzen te verkennen en zichzelf te overtreffen. Dienend leiderschap zorgt er voor dat mensen makkelijker naar je toe komen met problemen en dat vertrouwen groeit. 

4. Organiseer je eigen oppositie

Het is misschien even lastig in het begin, maar geef kritiek en kritische geluiden binnen je team de ruimte, ook als het jezelf betreft. Houd hier ook rekening mee met de werving van nieuwe medewerkers; huur geen klonen van jezelf of ja-knikkers in. Bedenk ook dat de meeste kritiek opbouwend van aard en taak- en rolgericht is, en niet persoonlijk is bedoeld. Zorg dat elke stem in het team gehoord wordt en aandacht krijgt. Zo zorg je voor meer draagkracht en sterkere besluitvorming.

5. Gebruik de verschillen

Diversiteit telt. Verschillen binnen het team moeten niet alleen gerespecteerd worden, maar juist ook zo veel mogelijk ingezet en gevierd worden om het doel van de organisatie te bereiken en om elkaar te inspireren. Die ene stille collega kan juist een bron van ideeën zijn als je hem of haar maar de gelegenheid en kracht biedt om op te staan en zich uit te spreken. Stuur hier ook op bij werving van nieuw personeel: een te homogeen team mist het vermogen om out-of-the-box te kunnen denken en verliest zo aan innovatief vermogen.

6. Beloon initiatief

Inspireer en stimuleer je teamleden om alleen of gezamenlijk initiatief te nemen voor bijvoorbeeld nieuwe werkwijzen, of laat iemand een nieuw project oppakken. ‘Kan ik dat wel?’, zul je soms terugkrijgen, omdat niet iedereen even zeker van zichzelf is. Maar met wat extra ondersteuning lukt het vaak om mensen boven zichzelf uit te laten stijgen en trots op zichzelf te laten zijn. Geef vervolgens ook erkenning hieraan en vier de successen. Mislukt het, ook niet erg, dat is een waardevol leermoment. Respecteer vooral ook het eigenaarschap van ideeën die uit de groep naar boven komen en eigen je goede ideeën van anderen zeker niet toe! 

7. Bied structuur en een visie

Vrijheid blijheid, maar geen vrijheid zonder gebondenheid. Ook al bied je je team veel vrijheid, er is altijd behoefte aan structuur en sturing en zeker ook aan visie. Dat is ook wat mensen van jou als manager vragen en wat ze van je verwachten: een consistente manier van leidinggeven binnen heldere organisatiestructuren en een heldere kijk op het bestuur en de toekomst van de organisatie. Een dergelijk kader biedt ook veiligheid en schept vertrouwen.

8. Bescherm waar nodig

Als leider bied je de groep en de individuen in die groep ook bescherming; de groep moet weten dat ze veilig is. Dat kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld door als buffer te fungeren tussen het team en de buitenwereld of de rest van de organisatie, maar ook door te weten wat er in de wereld speelt en daarop acteren bij bedreigingen en kansen, en soms door individuele mensen in bescherming te nemen of te steunen bijvoorbeeld bij persoonlijke problemen.

9. Erken je fouten

Nog zo een die lastig is voor veel managers: erken je fouten en zeg sorry als het nodig is. Een gezaghebbend leider is niet een onfeilbare leider, integendeel, het is er een die zich zonodig kwetsbaar kan opstellen. Paradoxaal misschien, maar het vereist nogal wat zelfvertrouwen om dat te kunnen doen en je fouten toe te geven en te herstellen. Dat laatste is natuurlijk net zo belangrijk: ‘walk the talk’. 

10. Ken jezelf

Eigenlijk had ik hiermee moeten beginnen: ken jezelf. Het stond naar verluidt al boven de poort van de tempel van Apollo in Delphi: ‘Ken Uzelve’, een wijze raad. Om gezaghebbend te zijn, moet je authentiek zijn en dat komt met zelfkennis, weten wat voor soort persoon je bent en wat je sterke en zwakke punten zijn. Kritische reflectie op je eigen handelen speelt hierin een belangrijke rol, spaar jezelf niet.

Ad Hofstede | #werkenmetvertrouwen © 2023

Benieuwd naar mijn aanpak om leiderschap te verbeteren? Neem contact op voor een afspraak, ik kom graag langs voor een korte presentatie: bel +31 (0)6 24 58 45 90 of mail naar contact@adhofstede.nl.